Adil Giray’ın İran ile Osmanlı içinde meydana getirilen savaştan sonrasında tutsak düşüp, orada Perihan, Şehriyar ve Cezmi ile olan ilişkilerini anlatmaktadır. Romandaki vakalar Sokullu Mehmet Paşa’nın zamanında, İstanbul’ da başlayarak, Azerbaycan’dan, İran’ da doğru gelişen serüvenler halinde sürüp gider ve Tebriz Sarayında sonlanır. Romanda “Osmanlı-İran savaşları, Adil Giray-Perihan aşkı ve Şehriyar’ın yapmış olduğu kötülükler” anlatılmaktadır. Romanda XVI. yüzyıl sonlarında Osmanlı ile İran arasında meydana gelen savaşlarda ortaya çıkan “cesaret, kahramanlık, vatanseverlik” duyguları belirgin bir halde öne çıkar
Romandaki kahramanlık mevzusu “aşk” “umarsızlık, hasretlik, kıskançlık, tutsaklık, cinsellik” temalarıyla iç içe işlenmiştir
Türk askerlerinin gösterdikleri destansı kahramanlıklarla, Kırım Hanı’nın tutsak düşen kardeşi ile İran Şahı’nın kız kardeşi içinde yaşanmış olan imkânsızlıklarla dolu bir aşk öyküsü Cezmi romanın temel kurgusunu oluşturmaktadır.
