10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 36 Cevabı
[alert-note]HAZIRLANIYOR[/alert-note]
1. “Fedakârlık, sadakat, saygı” gibi değerlerin aile ve toplum yaşamındaki yeriyle ilgili neler düşünüyorsunuz? Düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.
2. Tarihte kahramanlığıyla ün yapmış kişilerden en çok hangisi sizi etkilemiştir? Niçin?
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 41 Cevabı
1. • Ansızın Deli Dumrul dört nala yetişti.
• Benim ulu dergâhımda gezsin, benlik eylesin.
Okuduğunuz metinden alınan bu cümlelerde altı çizili kelime gruplarının anlamını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Cevap:
2. Okuduğunuz metinde Deli Dumrul’un bir kuru çayın üzerine köprü yapmasının asıl sebebini söyleyiniz.
Cevap:
3. Azrail ile karşılaştıktan sonra Deli Dumrul’un fikirleri neden değişmiştir? Metinden hareketle açıklayınız.
Cevap:
4. Okuduğunuz metinde Deli Dumrul’un eşi, fedakârlığı temsil eden kişi olarak verilmiştir. Bu durum size Türklerin geçmişteki sosyal yaşamları ile ilgili nasıl bir fikir vermektedir?
Cevap:
5. Metinde Azrail için insanoğlunun ejderhası şeklinde bir benzetme yapılmasının nedeni nedir?
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 42 Cevabı
6. Dede Korkut’un bu hikâyede nasıl bir rolü vardır? Dede Korkut ne zaman ortaya çıkmakta ve neler söylemektedir?
Cevap:
7. Metindeki olay örgüsünü gerçekleşme sırasına göre aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap:
8. Okuduğunuz metnindeki kişilerin özelliklerini belirleyiniz.
Cevap:
9. Okuduğunuz metnin anlatıcısını ve anlatıcının bakış açısını metinden örnek cümleler göstererek söyleyiniz.
Cevap:
10. Metnin dil özelliklerine bakıldığında hikâyenin nesir bölümündeki anlatım bir konuşma dili özelliği taşırken karşılıklı konuşmalarda nazım özelliği taşımaktadır. Bu durum metnin dil ve anlatımını nasıl etkilemiştir?
Cevap:
11. Siz olsaydınız bu hikâyeyi nasıl bitirirdiniz? Neden?
Cevap:
12. Okuduğunuz metnin teması metin türüne nasıl bir katkı sağlamıştır? Açıklayınız.
Cevap:
13. Metindeki ana düşünce ile yardımcı düşünceleri belirleyiniz. Belirlediğiniz cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.
Ana Düşünce:
Yardımcı Düşünceler:
1. Okuduğunuz metinde geçen “Geçeninden otuz üç akçe alırdı, geçmeyeninden döve döve kırk akçe alırdı.” cümlesinde altı çizili kelimeler fiilimsidir. Fiilimsiler; fiil gibi -ma, -me eki ile olumsuzu yapılabilen ancak fiiller gibi çekimlenemeyen kelimelerdir. Okuduğunuz metinde geçen fiilimsilere bu bilgiden hareketle örnekler bulunuz.
Cevap:
2. Metindeki fiilimsiler metnin dil ve anlatımına nasıl katkı sağlamıştır? Sözlü olarak ifade ediniz.
Cevap:
3. Aşağıdaki parçada geçen noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını açıklayınız.
Bunu niçin böyle ederdi? Onun için ki: “Benden deli, benden güçlü er var mıdır ki çıksın benimle savaşsın, benim erliğim, bahadırlığım, kahramanlığım, yiğitliğim Rum’a, Şam’a gitsin, ün salsın” der idi.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 43 Cevabı
1. Yaşadığınız çevrede insanlar hangi konularda emek verip fedakârlık yapmaktadırlar? Düşüncelerinizi günlük hayattan örneklerle anlatınız.
Cevap:
2. “Halk hikâyesi”nin size çağrıştırdığı düşünceleri sözlü olarak paylaşınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 47 Cevabı
1. • Kerem ertesi gün yola revan olup giderken sabaha yakın idi, başladı seher yeli esmeğe.
• Gel bu kızı ona verelim eğer vermezsek bunun ahü zarı bizi harap eder.
Yukarıdaki cümleler okuduğunuz metinden alınmıştır. Bu cümlelerde geçen altı çizili kelime gruplarının anlamlarını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Cevap:
2. Metne göre Hasene Hanım’ın Kerem’i gül bahçesine davet etmesinin sebebi nedir? Belirtiniz.
Cevap:
3. Okuduğunuz metinde Kerem’in Aslı’yı gördükten sonraki tavrı ne olmuştur?
Cevap:
4. Okuduğunuz metnin sonunda Kerem ile Aslı kavuşmuş mudur? Siz olsaydınız bu metnin son bölümünü nasıl düzenlerdiniz?
Cevap:
5. Metindeki kişilerin özelliklerini belirleyiniz. Belirlediğiniz özellikleri aşağıdaki şemalara yazınız.
Kerem:
Aslı:
Hasene Hanım:
6. Metnin dil özelliklerine bakıldığında metinde nazım ve nesir bölümlerinin olduğu görülmektedir. Bu durum metnin dil ve anlatımını nasıl etkilemiştir?
Cevap:
7. Bu metinde hangi bakış açısı tercih edilmiştir? Metinden örneklerle açıklayınız.
Cevap:
8. Metindeki çatışmaları belirleyerek bunun konu ve temaya katkısını belirtiniz.
Cevap:
9. Metinden hareketle o dönemin sosyal ve kültürel özellikleri hakkında sözlü olarak bilgi veriniz.
Cevap:
10. Metnin ana düşüncesinden hareketle hikâyeyi oluşturan olay örgüsünü tespit ederek aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 48 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde geçen “Kerem, Aslıhan’ı görünce Hasene Hanım’ın ayağına düşüp tazim eyledi.” cümlesinde altı çizili kelimeler zarf görevli fiilimsilerdir. Zarf-fiiller -ıp (-ip, -up, -üp), -arak (-erek), -ınca (-ince), -ken, -maksızın (-meksizin) gibi ekler alır. Buna göre metinde geçen zarf-fiillere örnekler bulunuz. Bulduğunuz örneklerin altını çiziniz.
Cevap:
2. Aşağıda iki nokta ve virgülün kullanım amaçlarından bazıları verilmiştir. Okuduğunuz metinde bu kullanımlara örnekler bularak aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap:
İki nokta: Konuşmalardan ve açıklamalardan önce kullanılır.
Cevap:
Virgül: Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için kullanılır.
Cevap:
Arzu ile Kamber, Yusuf ile Züleyha, Tahir ile Zühre gibi halk hikâyelerinden birini okuyunuz. Hikâyeyi oluşturan unsurları aşağıdaki şemalarda boş bırakılan yerlere yazınız.
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 51 Cevabı
1. Kahraman olmak için sadece cesur olmak yeterli midir? Düşüncelerinizi nedenleriyle paylaşınız.
Cevap:
2. Kahramanlık konulu halk hikâyelerinin günümüz romancılarını, şairlerini ya da sinema sektörünü etkilediğini söyleyebilir misiniz? Düşüncelerinizi örneklerle anlatınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 54 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde geçen “Divânenin biri olmalı! Yoksa bu gülünç harekete kalkışmazdı!” cümlesinde altı çizili kelimenin anlamını cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Cevap:
2. Okuduğunuz metinden yola çıkarak Hazreti Ali’nin kişilik özellikleri ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Cevap:
3. Metinde geçen olağanüstülükleri metinden örnek cümleler göstererek belirtiniz.
Cevap:
4. Metindeki olayları gerçekleşme sırasına göre aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 55 Cevabı
5. Metindeki zaman ve mekân unsuru ile ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Cevap:
6. Okuduğunuz metin o dönemin sosyal ve kültürel yaşamıyla ilgili size nasıl bir fikir vermektedir? Açıklayınız.
Cevap:
7. Metinde yararlanılan anlatım biçimi ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyip aşağıdaki şemalara yazınız.
Anlatım Biçimi:
Düşünceyi Geliştirme Yolları:
8. Metindeki anlatıcıyı ve anlatıcının bakış açısını metinden örnek cümleler göstererek söyleyiniz.
Cevap:
9. Metindeki temel çatışmayı belirleyerek bunun metnin türüne katkısını söyleyiniz.
Cevap:
10. Okuduğunuz metnin konusunu ve temasını sözlü olarak belirtiniz.
Cevap:
11. Metnin konusu, dil ve anlatım özellikleri göz önünde bulundurulduğunda okuduğunuz metnin bir halk hikâyesi olduğunu söyleyebilir misiniz? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.
Cevap:
1. Okuduğunuz metinde geçen “Ali’nin sağlığına kavuşması, tüm dostlarını sevindirmişti.” cümlesinde altı çizili kelime isim görevli fiilimsidir. İsim-fiiller; -ma (-me), -ış (-iş, -uş, -üş), -mak (-mek) eklerinin fiil kök ve gövdelerine getirilmesiyle türetilir. Buna göre metinde geçen isim-fiillere örnekler bulunuz.
Cevap:
2. Ünlem işareti sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümlelerden veya seslenme, hitap, uyarı sözlerinden sonra konur. Buna göre okuduğunuz metinde ünlem işaretinin hangi amaçla kullanıldığım bulunuz.
Cevap:
3. Aşağıdaki parçada geçen yazımı yanlış kelimeleri bulunuz. Bulduğunuz kelimelerin altını çiziniz.
Bugün çok heyecanlı ve neşeliydi. Bütün gün bir köşeden bir köşeye gezip durdu. Sanki hayatında çok önemli birşey eklenmişdi. Sonra yavaş yavaş yorgunluğunu ve hayata karşı isteksizliğini üzerinden attığını his etti. Sabah kalktığında gördüğü karışık rüyalar bile onun bu günkü mutluluğunu bozamadı. Daha sonra adeta bir tüy gibi hafiflediğini farketti. Yaşadığı bu mutluluğun hemen ardından aldığı bir haber onun için büyük bir süpriz oldu. Uzun zamandır beklediği işe kabuledilmişti. Bu onu daha çok sevindirdi. İçinden gerçekten kapanan her kapının ardından başka kapıların açılabileceği inançını yitirmediğine şükür etti.
Cevap:
Kahramanlık konulu halk hikâyelerini araştırınız. Edindiğiniz bilgileri yazarak sınıfta paylaşınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 56 Cevabı
1. Yüzyıllar boyunca aşk, neden sözlü ve yazılı ürünlerin başlıca teması olmuştur? Konuyla ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.
Cevap:
2. Aşk gibi evrensel bir temayı düz yazı mı yoksa şiir formunda ifade edilen ürünlerde mi okumayı tercih edersiniz? Niçin?
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 59 Cevabı
1. Metinde geçen “Kays anı görüp helâk oldı”, “Bin sevk bulup özin yitürdi” dizelerindeki altı çizili kelime gruplarının anlamlarını dizelerin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Cevap:
2. Metinde ahenk, hangi unsurlarla sağlanmıştır? Metinden örnek vererek açıklayınız.
Cevap:
3. Metinde aynı zamanda divan edebiyatındaki sevgili tipini temsil eden Leyla nasıl tasvir edilmiştir?
Cevap:
4. Metne göre Kays ile Leyla karşılaştıklarında nasıl bir duygu değişimi yaşamışlardır?
Cevap:
5. Metnin konusunu ve temasını bulunuz.
Cevap:
6. Metinde anlatılanlar, düz yazı şeklinde ifade edilseydi metinde ne gibi bir değişiklik olurdu? Düşüncelerinizi paylaşınız.
Cevap:
7. Aşağıdaki beyitlerde geçen söz sanatlarını bularak aşağıdaki şemalara yazınız.
Bir saf kız oturdu bir saf oğlan
Cem oldı behişte hür u gılman
Cevap:
Endamı latife-i ilahi
Derya-yı letafet içre mahi
Cevap:
Alem ser-i müyınun tufeli
Mahbube-i alem adı Leyli
Cevap:
8. Metnin dil ve anlatım özellikleriyle ilgili neler söyleyebilirsiniz?
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 60 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde geçen “revâc-ı bâzâr, çîn-cünbiş-i mevc-i sehmnâk, şimşâd-ı latîf” gibi tamlamaları doğru telaffuz ediniz. Tamlamaları telaffuz ederken nerelerde zorlandığınızı belirtiniz.
Cevap:
2. Aşağıdaki parçada yer alan imla ve noktalama yanlışlarını bularak bunların altını çiziniz.
Camın dış tarafında uzun boylu; esmer yüzlü; siyaha çalan pantol ve ceket giyinmiş tığ gibi bir deli kanlı belirdi. Gölge gibi kaydı, gözlerini çevirip Şeref bey’e bakarak: “Bugün tarlanın sürülmesi gerekmiyormuydu.” dedi. Şeref bey de oturduğu sandalyeden hafifçe doğrularak tek bir kelime söyleyebildi: “Tabi ki.”.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 61 Cevabı
1. Evde hayvan besleme konusunda neler düşünüyorsunuz? Düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.
Cevap:
2. Bir edebî türde kahramanların metnin okunmasında etkili olduğunu söyleyebilir misiniz? Düşüncelerinizi nedenleriyle paylaşınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 65 Cevabı
1. Hikâyenin kahramanı olan adamın, evi terk etmesinin nedeni nedir? Adamın eve dönme kararı almasında neler etkili olmuştur?
Cevap:
2. Hikâyedeki olayları yaşayan kişinin yerinde siz olsaydınız neler yapardınız?
Cevap:
3. Olayın geçtiği mekân ve zamanla ilgili neler söyleyebilirsiniz? Metinden örneklerle ifade ediniz.
Cevap:
4. Hikâyedeki kişilerle ilgili hangi özelliklere ulaşılabilir?
Cevap:
5. Okuduğunuz hikâyenin konu ve temasını belirleyiniz.
Cevap:
6. Hikâyedeki olayları gerçekleşme sırasına göre belirleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap:
7. Hikâyedeki anlatıcıyı bularak anlatıcının hangi tip bakış açısı kullandığını metinden örneklerle söyleyiniz.
Cevap:
8. Hikâyenin esasını oluşturan temel çatışmayı ve bundan hareketle temayı bulunuz.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 66 Cevabı
9. Metindeki ana düşünce ile yardımcı düşünceleri belirleyiniz. Belirlediğiniz cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.
Ana Düşünce:
Yardımcı Düşünce:
10. Okuduğunuz metinden yola çıkarak dönemin sosyal ve kültürel unsurlarıyla ilgili nasıl bir fikir edindiniz? Düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.
Cevap:
1. Okuduğunuz metinde geçen “Kedi! Hem de sabah kahvesini içen kedi!” cümlesinde altı çizili kelime sıfat görevli bir fiilimsidir. Sıfat-fiil adı verilen bu tür kelimeler -an (-en), -ası (-esi), -maz (-mez), -ar (-er), -dık (-dik), -acak (-ecek), -mış (-miş, -muş, -müş) eklerinden uygun olanı ile fiil kök ve gövdelerinden türetilir. Buna göre metinde geçen sıfat-fiillere örnekler bulunuz.
Cevap:
2. Aşağıdaki metinde geçen noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını aşağıdaki şemalara yazınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 67 Cevabı
3. Aşağıdaki parçada boş bırakılan yerlere gelmesi gereken noktalama işaretlerini yerleştiriniz.
Hava daha da kötüleşmişti( ) Trafik aksamış( ) karın zorluklarına alışkın olmayan insanlar gittikçe sertleşen kar tabakası üzerinde ağır aksak( ) dengesiz yürüyüşlerle bir an önce gidecekleri yere varma telaşına düşmüşlerdi( ) Rıza Bey derince içini çekti( )( ) Hayat bu işte( ) Hep mücadele ( ) Dengeli olmak ve sağlam adım atmak yolunda olağanüstü çaba göstermek( ) Yorulmamak adına hep yorulmak( )( )
Mustafa Kutlu’nun aşağıda bir parçası verilen Uzun Hikâye adlı eserinin tamamını okuyunuz. Eserle ilgili değerlendirmelerinizi sınıfta paylaşınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 68 Cevabı
1. “Göz görmeyince gönül katlanır.” sözüyle ilgili düşüncelerinizi paylaşınız.
Cevap:
2. Bir edebî metne başlık seçerken nelere dikkat edilmesi gerektiğini düşünüyorsunuz?
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 70 Cevabı
1. Metinde geçen “Benzine kan geldi. Gerçi yine başı dönmeye başlamıştı.” cümlelerindeki altı çizili kelime ve kelime grubunun anlamlarını cümlelerin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözlük’ünden kontrol ediniz.
Cevap:
2. Okuduğunuz metinden Hatice Hanım’ın kişilik özelliklerini yansıtan cümleleri bulunuz.
Cevap:
3. Metne göre Hatice Hanım’ın çalışanlarıyla ilgili beklentisi nedir? Bunun sebebini söyleyiniz.
Cevap:
4. Hatice Hanım, çalışanlarıyla ilgili olumsuzlukları ne zaman fark etmiştir?
Cevap:
5. Hatice Hanım, hikâyenin sonunda sorununu nasıl çözmüştür? Siz olsaydınız bu durumda ne yapardınız?
Cevap:
6. Metnin serim, düğüm ve çözüm bölümlerini belirleyiniz.
Cevap:
7. Okuduğunuz metnin konu ve temasını belirtiniz.
Cevap:
8. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini aşağıdaki şemalara yazınız.
Zaman:
Mekan:
9. Okuduğunuz metin; yazıldığı dönemin kültürel, sosyal vb. yaşamıyla ilgili hangi gerçeklikleri yansıtmaktadır?
Cevap:
10. Okuduğunuz hikâyede hangi bakış açısı kullanılmıştır? Seçilen bakış açısı, metnin dil ve anlatımını nasıl etkilemiştir?
Cevap:
11. Okuduğunuz metnin ana düşüncesini yardımcı düşüncelerden hareketle söyleyiniz.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 71 Cevabı
1. Fiilimsiler cümlede yan cümlecik oluşturabilir. Okuduğunuz metinde geçen “Gözleri aralık kapıya ilişince, neredeyse nefesi duracaktı.” cümlesindeki altı çizili bölüm zarf-fiilin oluşturduğu bir yan cümleciktir. Buna göre metindeki “Benzine kan geldi. Gerçi yine başı dönmeye başlamıştı. Fakat sesi işitilmeyen ökçesiz terlik giydireceğini düşünerek doktora kendini göstermiyor:” cümlelerinde geçen yan cümlecikleri bularak bunların altını çiziniz.
Cevap:
2. Aşağıdaki parçada yer alan yazımı yanlış kelimeleri bularak bunların altını çiziniz.
Ahmet bey başını çevirip sisli gök yüzüne baktı. Gerçekden iri kar tanecikleri ağır ağır, döne döne sanki birbiriyle dansediyorlarmış gibi yağıyordu. Kar, aniden bastırı vermişti. Nasılda hızlanmıştı. Hiç bir şey onun dışarı çıkmasına engel olamazdı. Bir an düşündü. Çıkmamalımıydı acaba? Aniden başlıyan kar onu bu tedirginliğe itmişti.
-Ben çıkarım, dedi Ahmet bey, kendine güvenle.
Çocukluğundan beri hiç bir şeyden korkmazdı.
-Bilirim, dedi kadın gözlüğünü takarken, bir karar vermeyegör, seni tutabilene aşk olsun!
Yarı sitem, yarı hüzün vardı söyleyişinde. Ağır başlı, hanım hanımcık bir kadın ola gelmişti hep. Masada ki gazetelerden birini alırken kocasına gözlüklerinin üstünden bakıp sordu:
-Bu gün çalışmayacakmısın?
-Çalışacağım tabiî.
Cevap:
Mustafa Kutlu’nun Uzun Hikâye adlı eserinden uyarlanan filmi izleyiniz. Film ile ilgili düşüncelerinizi sınıfta sözlü olarak paylaşınız.
Cevap:
Ömer Seyfettin’in Genç Kalemler Dergisi’nde yayımlanan ve aşağıda bir parçası verilen Yeni Lisan adlı makalesini okuyunuz. Edindiğiniz bilgileri yazarak sınıfta paylaşınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 72 Cevabı
İncelediğiniz metinlerden ve yukarıda verilen bilgilerden hareketle bir hikâye yazınız. Hikâye yazarken dikkat edilmesi gereken bazı hususları hatırlatan aşağıdaki şemadan yararlanınız.
Cevap:
Yazdığınız hikâyeleri çeşitli araç ve yöntemlerle (sınıf panosu, okul panosu, dergi, gazete, sosyal medya vb.) sergileyiniz.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 73 Cevabı
Mustafa Kutlu’nun Uzun Hikâye adlı eserini sınıfta sözlü olarak özetleyiniz. Özetleme yaparken aşağıdaki şemalarda yer alan sorulara cevap vermeye çalışınız.
Hikâyedeki kişilerin ruhsal ve fiziksel özelliklerini belirleyiniz.
Cevap:
Hikâyenin geçtiği zaman dilimini belirtiniz.
Cevap:
Hikâyenin geçtiği yerlerin özelliklerini belirtiniz.
Cevap:
Hikâyedeki olayları, oluş sırasına göre sıralayınız.
Cevap:
Okuduğunuz hikâye ile bu hikâyeden uyarlanmış filmi karşılaştırıp sınıfta sözlü olarak değerlendiriniz.
Cevap:
Okuduğunuz hikâyenin mi yoksa izlediğiniz filmin mi sizi daha çok etkilediğini nedenleriyle sınıfta anlatınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 74 Cevabı
Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru kelimeyi/kelimeleri yazınız.
1. Mesnevilerde dil………………, ölçü……………………………………, beyit sayısı ise…………………………………..dır.
2. Türk edebiyatının ilk hikâye örneği……………………………………………………………..’nin yazdığı
………………………………………………….adlı eserdir. Batılı anlamda ilk hikâye örneği ise Samipaşazâde
Sezai’nin……………………………………………………..adlı eseridir.
3. Divan Edebiyatı Dönemi’nde roman ve hikâyenin yerini tutan uzun soluklu eserlere…………………
denir.
4…………………………………..Edebiyat Dönemi’nde eser veren Ömer Seyfettin…………………………………………
adlı makalesiyle sade bir Türkçeyi savunmuş, bunu da eserlerine yansıtmıştır.
Aşağıda numaralar ile verilen eser isimlerini harf ile verilen sanatçı isimleriyle eşleştirerek harfleri numaraların yanındaki yay ayraçların içine yazınız.
Eser
Beng ü Bâde ()
Yüksek Ökçeler ()
Küçük Şeyler ()
Letâif-i Rivâyât ()
Uzun Hikâye ()
Sanatçı
Mustafa Kutlu
Ahmet Mithat Efendi
Ömer Seyfettin
Samipaşazade
Sezai Fuzuli
Aşağıdaki açık uçlu soruların cevabını ilgili alana yazınız.
6. Aşağıdaki metinden hareketle âşıkların şiirlerinin kalıcı olmasının sebebini yazınız.
Halk edebiyatında yeni motif bulmak âşıklığın gereği sayılır. Bununla birlikte hüner gösterisine dayalı ustalıklara itibar etmeyen, söyleyiş güzelliğine önem veren âşıkların şiirleri kalıcı olmuştur. Halk edebiyatı geleneğinde motiflerdeki ortaklığa rağmen üslup farklılıkları, âşığın söyleyiş biçiminde ortaya çıkmaktadır.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 75 Cevabı
7. I. Metin ve II. Metin parçalarını aşağıda verilen başlıklar doğrultusunda karşılaştırınız.
Tema:
Anlatım Biçimi:
Anlatıcı:
Bakış Açısı:
Üslup:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 76 Cevabı
Aşağıdaki kutucuklarda “HİKÂYE” ünitesi ile ilgili 8-14. soruların cevapları bulunmaktadır. Buna göre kutucuklarda yer alan harfleri boş bırakılan yerlere yazarak soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)
8. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri hikâyenin yapı unsurlarındandır?
Cevap:
9. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri nazım nesir karışık yazılan anonim ürünlerdir?
Cevap:
10. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Şeyhi’nin Harnamesini de yazdığı divan edebiyatı nazım biçimlerindendir?
Cevap:
11. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Tanzimat Dönemi Edebiya- tı’nın tanınmış hikâye yazarlarındandır?
Cevap:
12. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri hikâyenin bölümlerinden- dir?
Cevap:
13. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri sade ve anlaşılır bir dili savunan Milli Edebiyat’ın öncülerindendir?
Cevap:
14. Yukarıda harf ile gösterilen kutucuklardan hangisi ya da hangileri Türk edebiyatının ilk hikâye örneğidir?
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 77 Cevabı
15. Yukarıda okuduğunuz metnin türü hikâyedir. Metnin türünün hikâye olduğunu gösteren en az üç dayanak noktası bularak yazınız.
Cevap:
16. Okuduğunuz metni halk hikâyeleri ile tema ve anlatım açısından karşılaştırıp aşağıya yazınız.
Cevap:
17. Okuduğunuz metindeki eskici siz olsaydınız, artık konuşup anlayabileceği birini bulamayacağı için ağlayan Hasan’ı teselli etmek için onunla nasıl bir diyalog kurardınız? Aşağıda boş bırakılan yere yazınız.
Cevap:
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 78 Cevabı
18. Hikâye türünün Türk edebiyatındaki tarihî gelişimini araştıran bir kişi aşağıdaki eserlerden hangisini diğerlerinden önce incelemelidir?
A) Küçük Şeyler
B) Letâif-i Rivâyat
C) Yüksek Ökçeler
D) Dede Korkut Hikâyeleri
E) Kerem ile Aslı
19. Hikâye konusu bulmak için iyi bir gözlemci olmak ve çevrede görülenler üzerinde kısaca düşünmek yeterli olacaktır. Önemli olan ilgi uyandıracak konuları seçmektir. Bunun için seçilen hikâye konusunun ayrıntılarına, coşku ve ilgi uyandırmasına dikkat etmek gerekir. Bu da ayrıntıların yerinde ve yeterince verilmesine bağlıdır. Ayrıca aktarılan olayın kimin ağzından verildiği de önemlidir. Olay; bir mektup, bir anı defteri türünde ise birinci kişinin ağzından, yerine göre ikinci ve üçüncü kişi ağzından verilebilir.
Bu parçada “hikâyelerin konusunu belirleme” ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) İyi bir gözlem yapmak ve görülenler ile ilgili düşünmek gerekir.
B) Seçilen konuların ilgi uyandırması gerekir.
C) Konularda ayrıntılar yerinde verilmelidir.
D) Hikâyelerde aktarılan olayların kimin ağzından verildiği önem taşır.
E) Belirlenen konunun ayrıntıları tasvirlerle verilir.
20. Halk topluluğu önünde, hikâyeci âşıklar tarafından söylenen, nesir ve nazım karışık hikâye çeşidine halk hikâyesi denir. Yazarları belli olmayan bu hikâyelerin çoğunun konusu Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre, Âşık Garip’te olduğu gibi sevgidir. Köroğlu gibi kahramanlık hikâyeleri de vardır. Halk hikâyelerinde mensur kısımlar taklitler ve jestlerle, manzum kısımlar ise saz çalarak söylenir. Bu hikâyelerde de olağanüstü olaylara çok yer verilmiştir. Halk hikâyesi, destan çağları geçtikten sonra, eski destanların yerini tutmuştur. Bugün ise modern romanla tiyatro ve sinema halk hikâyesinin yerini almıştır.
Bu parçada halk hikâyesi ile ilgili aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur?
A) Halk hikâyelerinin konuları nelerdir?
B) Halk hikâyeciliğinin ünlü yazarları kimlerdir?
C) Halk hikâyesi örnekleri nelerdir?
D) Halk hikâyesinin tanımı nedir?
E) Halk hikâyesinin yerini günümüzde hangi türler tutmaktadır?
21.
I. Kitabın tüm sayfalarını zevkle okumuştu.
II. Çiçeklerin açmasıyla ortalığa bahar kokusu yayıldı.
III. İnsanların sözleri ile yaptıkları birbirini tutmalı.
IV. Fotoğraflara bakınca yüzünde tebessüm belirdi.
V. Hayata tozpembe bakmayı hiç bırakmadı.
Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerin hangisinde fiilimsiye yer verilmemiştir?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
10. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 79 Cevabı
22. İnsanoğlunun hikâyeye ilgi duyması ve onu sevmesinin başlıca sebeplerinden biri meraktır. “Ne olmuş, nasıl olmuş, neden olmuş, sonra ne olmuş?” sorularında barizleşen insanın merak duygusu onu hikâyeye götürür. Merak duygusu çoğu zaman onun “hoşça vakit geçirme” arzusuna hizmet etmiştir. Ancak söz konusu sorular ve yazarın bunlara verdiği cevaplar basit bir merakın cevabı olmaktan kurtuldukça ciddi manada gerçeğin kapılarını aralamaya başlar. Bunlar insanın bizzat kendisi ve kendisini kuşatan hayata dair gerçeklerdir.
Bu parçada hikâye türü ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?
A) İnsanoğlunun hikâyeye ilgi duymasının sebeplerinden birinin merak olduğuna
B) Bazı sorularla insanın merak duygusunun daha da belirginleştiğine
C) Merak duygusunun insanın hoşça vakit geçirme arzusunu karşılayacağına
D) Hikâyeyi okuyan herkesin gerçeğin kapılarını aralayacağına
E) Hikâyelerdeki gerçekliğin aslında kişinin kendi gerçeği olduğuna
23. Göreve yeni başlayan muhtar, köylüleri yanına çağırıp onların sorunlarını dikkatlice dinledi.
Bu cümlede virgülün kullanım işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak
B) Cümle içinde ara sözleri ayırmak
C) Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş özneyi belirtmek
D) Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeleri ayırmak
E) Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime gruplarını ayırmak
24. Aşağıdakilerden hangisi dinî destansı hikâye özelliği taşır?
A) Dede Korkut Hikâyeleri
B) Cenknâmeler
C) Kerem ile Aslı
D) Leyla ve Mecnun
E) Âşık Garip Hikâyesi
25.………….Ya yaşanılan yerin betimlenmesi
ile ya kişilerin tanıtılması ile ya onların birbiriy- le olan ilişkilerinin verilmesi ile ya da çatışmaya konu olan olayın anlatılması ile başlanır. Kimi zaman da kişiler ve onların ilişki içinde bulundukları kişilerin yaşamlarından kesitler sunulur. Böylece hikâyeye ortasından başlanır, sonra başa dönülür. Kimi zaman da hikâye karşılıklı konuşmalarla başlar. Konuşmalar aracılığıyla mekân ve kişiler hakkında kısa bir açıklama yapılır.
Bu parçanın başına düşüncenin akışına göre aşağıdaki cümlelerden hangisi getirilmelidir?
A) Hikâye farklı kişilerin ağzından aktarılabilir.
B) Hikâyede karşılıklı konuşmalar tekdüzeliği engeller.
C) Hikâyelerin başlangıçları birbirinden farklı olabilir.
D) Hikâyenin ne zaman, nerede geçtiği önemlidir.
E) Hikâyenin konusunu belirlemek iyi bir gözlemciliği gerektirir.
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları veya faaliyetleri üniteye dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.
Cevap:
